Jeden Dzień (Prototyp) – grupa mobilna – „akcja SMS”

Poniżej pierwszy z kilku szkiców poświęconych działaniom podgrupy „archiwizacji mobilnej” (robocza nazwa) w ramach projektu „Jeden Dzień (Prototyp)”, realizowanego w trakcie Medialabu Lublin 2011. Po opublikowaniu składowych pojawi się krótszy tekst zbierający wszystkie działania zespołu. Artykuły mają charakter szkiców przedstawiających na gorąco wstępne wnioski i zarysowujących przebieg pracy zespołu, dlatego wybaczcie ewentualne nieścisłości i możliwe przeplatanie wniosków z opisem. Materiały będą stanowiły podstawę do dalszego opracowania.

Akcja SMS – pierwszy z pięciu projektów zrealizowanych przez grupę mobilną.

Przeczytaj relacje z innych działań grupy archiwizacji mobilnej:

Jeden Dzień (Prototyp) – grupa mobilna – akcja Artefeakty

Jeden Dzień (Prototyp) – grupa mobilna – akcja Stefan

Jeden Dzień (Prototyp) – grupa mobilna – akcja odwrócona panorama 

Zadanie polegało na zachęceniu ludzi do nadsyłania zdjęć otoczenia, w jakim się znajdują o określonej porze. Bazowało na modelu umieszczonym na stronie jedendzien.org – zdjęcia musiały być opisane z wykorzystaniem formularza, a następnie przesłane na adres mailowy projektu. Z tą różnicą, że chcieliśmy sprawdzić rozszerzone możliwości interakcji z mieszkańcami i ich udziału przy archiwizowaniu współczesności. Rozpoznawanie odbywało się po pierwsze przez nawiązywanie kontaktu z napotkanymi osobami i zachęcanie do udostępnienia numeru telefonu komórkowego na potrzeby projektu. Ale również dalszym współdziałaniu. Rozpatrywaliśmy również różne opcje zachęcania do interakcji, prosząc o numery bezpośrednio, nieznane osoby zaczepione w mieście oraz umieszczając zawołanie do udziału na profilu fejsbukowym ośrodka „Brama Grodzka”. Do ludzi, którzy udostępnili nam numer, a było to ostatecznie czterdzieści osób, wysłaliśmy trzy esemesy – około godziny czternastej, po szesnastej i po osiemnastej. Dzień później wysłaliśmy jeszcze sms z podziękowaniem za udział w akcji i przypomnieniem o możliwości dosłania materiałów, co miało zmotywować osoby, które nie nadesłały niczego lub odpowiedziały tylko na jedną esemesową prośbę. Należy zaznaczyć, że nie było konieczności natychmiastowej odpowiedzi na sms. Zależało nam jedynie na zrobieniu zdjęć w momencie otrzymania wiadomości, a następnie przesłanie ich najpóźniej do 31 sierpnia 2011 na adres jedendzienlublin@gmail.org

Zdjęcie z godziny 13.50 Autorka: Maja Furtak. Tytuł: Plac Władysława Łokietka. Opis: Zdjęcie ukazujące fragment placu Władysława Łokietka w Lublinie. Licencja: CC-BY-SA.

Podczas zbierania informacji spotkaliśmy się z wieloma trudnościami. Pomysł zbierania numerów pojawił się w piątek po południu. Nie było zatem dość czasu, by osoby zbierające numery przygotowały się w zakresie jak najskuteczniejszego (zakończonego otrzymaniem numeru) komunikowania z mieszkańcami. Sposób informowania o projekcie był modyfikowany na bieżąco. I dość szybko obie zbierające osoby (Magdalena Stachurska i Grzegorz Stunża) doszły do wniosku, że podstawą do zatrzymania choć na moment i poinformowania o projekcie jeszcze przed zapytaniem o numer, było informowanie o niekomercyjności przedsięwzięcia. Niestety, ta akcja zbiegła się z kampanią wyborczą i aktywnym zbieraniem podpisów przez komitety wyborcze. Ich przedstawiciele podobnie jak uczestnicy akcji esemesowej posiadali identyfikatory oraz trzymali ulotki, co sprawiało, że byliśmy traktowani jak agitatorzy polityczni lub jak osoby rozdające informacje o szkołach językowych, restauracjach itp. Szybka informacja o niekomercyjnym projekcie zaskakiwała większość osób, co pozwalało na przedstawienie założeń działania.

Przyglądając się trudnościom warto zwrócić uwagę również na moment zbierania numerów – końcówka wakacji, niemal trzydziestostopniowy upał i częste „nadziewanie się” na turystów. Niejednokrotnie wysłuchiwali, co mamy do powiedzenia, często wyrażali aprobatę dla akcji, po czym informowali, że w momencie wysyłania esemesów będą nad wodą poza Lublinem lub kończą już swój wakacyjny pobyt w mieście. Z problemem „turystycznym” wiąże się także problem węzłów komunikacyjnych. Dość szybko zdaliśmy sobie sprawę z problemu „turystycznego” i zdecydowaliśmy o zejściu z ulic deptaku starego miasta, który początkowo został wybrany na przestrzeń zbierania numerów, ze względu na spore zagęszczenie i przepływ ludzi. Rokowało to na szybkie zebranie dużej liczby kontaktów.

Zejście na ulice otaczające stare miasto pozwoliło, niestety, tylko na niewielką poprawę. Okazało się bowiem, że nie znając dość dobrze geografii Lublina, punktów przesiadkowych i ulic doprowadzających do głównych miejsc komunikujących miasto z innymi ośrodkami, znaleźliśmy się na trasach doprowadzających pieszych na dworzec PKS. Co oznaczało że spora liczba znajdujących się tam osób ruszała na dworzec, by wyjechać z miasta.

Zdjęcie z godziny 16.00 Autorka: Maja Furtak. Tytuł: Dom towarowy Sezam. Opis: Dom towarowy Sezam, jednak dla większości znany i kojarzony pod nazwą Galeria Centrum. Licencja: CC-BY-SA.

Po skonsultowaniu z miejscowym uczestnikiem grupy „mobilnej”, udaliśmy się w położony niedaleko obszar, gdzie turyści zapuszczali się w mniejszej liczbie i z mniejszą częstotliwością. Można było tam spotkać głównie miejscowych. Uwydatnił się wówczas problem, który pojawił się już na początku naszej pracy zbieraczy. Na ulicach rzadziej można było spotkać ludzi młodych i w średnim wieku, których zaczepialiśmy częściej, wychodząc z założenia, że posiadają telefon z aparatem o wyższej rozdzielczości, będą również w stanie bez problemu otworzyć wskazaną stronę WWW, wypełnić formularz, a następnie załączyć wraz z wygenerowanym kodem zdjęcia i przesłać je pod wskazany adres. Zasygnalizowana kwestia wykluczenia cyfrowego będzie szerzej omówiona w późniejszych opracowaniach.

Interesujące, że bez względu na to, czy zwracaliśmy się do wyjeżdżających turystów, osób miejscowych czy przyjezdnych z okolicy, wiele z nich łączyła wspólna cecha. Otóż nawet jeśli udawało się wyjaśnić krótko zasady projektu i zyskać życzliwość nagabywanych, większość osób zmieniała podejście lub wyglądała na zmieszane, nieco przestraszone, kiedy dochodziło do prośby o numery telefonów. Niechęć udostępniania numeru obcej osobie opowiadającej o nietypowym projekcie sprawiała, że część rezygnowała z uczestnictwa. 

Ciekawe również, że niektóre osoby nie miały żadnych oporów z podaniem swojego numeru. Byli to zwłaszcza ludzie młodzi, nastolatkowie – również interesujące, że trudnością okazała się w kilku przypadkach nieznajomość własnego numeru. Konieczność zajrzenia do komórki celem znalezienia go przeciągała moment kontaktu i zwiększała napięcie, co mogło prowadzić do rezygnacji z udziału. Być może warto byłoby się kolejny raz przyjrzeć zachowaniom komunikacyjnym nastolatków i zbadaniu na ile sam numer jest dla nich istotny i na ile jego znajomość ma znaczenie w podtrzymywaniu relacji z innymi. Być może ma to związek z korzystaniem z telefonu już nie tylko jako narzędzia do komunikacji głosowej, co sprawia, że sam numer telefoniczny, zwłaszcza własny, przestaje być istotny. Zabawnym, a jednocześnie zatrważającym momentem była odpowiedź w jednym z komentarzy na profilu fejsbukowym „Bramy Grodzkiej”, kiedy jedna z osób podała swój numer do publicznej wiadomości. To również skłania do refleksji i obserwacji na ile uczestniczki i uczestnicy serwisów społecznych dbają o bezpieczeństwo swoich danych. I czy przypadkiem ludzie nie udostępniają informacji o sobie, również danych osobistych, chętniej w sieci, traktując ją jak bezpieczną przestrzeń, niż w relacji bezpośredniej, twarzą w twarz.

Zdjęcie z godziny 18.00 Autorka: Maja Furtak. Tytuł: Zamek Lubelski i okolice. Opis: Widok na Zamek Lubelski i okolice zaraz po wyjściu z NOVA-ej. Licencja: CC-BY-SA.

Zależało nam na zgromadzeniu jak największej liczby numerów, co dawało większą szansę na przyjrzenie się, czy po wstępnej zgodzie uczestnicy prześlą zdjęcia. Chcieliśmy także sprawdzić, czy podobne działanie pozwoli na zdobycie sporej ilości obrazów Lublina przygotowanych przez Lublinian. Niepokojące może być jednak – co przecież pozwoliło nam na realizację przygotowanej ad hoc akcji SMS – że oddawano prywatne dane niezweryfikowanym zbieraczom. Oczywiście można zarzucić organizatorom akcji nieetyczne zachowanie – zachęcanie do przekazywania numeru, następnie krytykę takiego „naiwnego” działania. Pozwoliliśmy sobie jednak na taki ruch tylko ze względu na eksperymentalny i prototypowy charakter działań, mając nadzieję na opracowanie wniosków istotnych przy realizacji podobnych projektów, wykorzystujących nowe narzędzia komunikowania i włączania mieszkańców do działania.

Zgromadzenie dużej liczby numerów mogłoby pozwolić nie tylko na zdobywanie zdjęć Lublina, ale również przyjrzenie się sposobom prezentowania otaczającej przestrzeni. Podczas rozmów z osobami proszonymi o pomoc przy projekcie często pojawiała się niechęć wyjaśniana brakiem miejsca do pokazania w zdjęciach, brakiem motywacji do ruszenia w teren celem sfotografowania interesującego obiektu lub widoku, chociaż podkreślaliśmy, że nie mamy żadnych wymagań co do fotografowanych widoków. Być może chodziło również o barierę związaną z potencjalnym wartościowaniem samych współpracowników esemesowych na bazie nadsyłanych zdjęć przez organizatorów projektu.